Επανάσταση του 1821 στην Εύβοια
Επανάσταση του 1821 στην Εύβοια
Ξύδη Άννα
Η στρατηγική σπουδαιότητα της Εύβοιας είχε αναγκάσει τους Τούρκους να τη μεταβάλουν ολόκληρη σε απόρθητο φρούριο. Με τα δυο οχυρά που δέσποζαν στο στενό του Ευρίπου, από τη μια της Χαλκίδας κιαι από την άλλη του Καράμπαμπα, είχαν εξασφαλίσει οι Τούρκοι την κυριαρχία τους στο νησί. Επιπλέον στην Εύβοια, εκτός από την κεντρική διοίκηση, υπήρχαν και ξεχωριστές διοικήσεις στην Κάρυστο και στο Ξηροχώρι. Έτσι οι ελληνικοί πληθυσμοί ζούσαν υπό συνθήκες αφόρητης καταπίεσης. Για όλους αυτούς τους λόγους η Επανάσταση στην Εύβοια έμελλε να αντιμετωπίσει εξαιρετικές δυσκολίες. Στις 8 Μαΐου του 1821 επαναστάτησε πρώτο το Ξηροχώρι και ακολούθησαν η Λίμνη και η Κύμη.
Την αρχηγία της επανάστασης στην Εύβοια, την ανέλαβε σύντομα ο Αγγελής Γοβγίνας ή Γοβγιός, που κατάφερε να οργανώσει στρατόπεδο στα Βρυσάκια. Εκεί έγινε και η πρώτη μεγάλη μάχη, όπου ο τουρκικός στρατός με αρχηγό τον Ομέρ Βρυώνη ηττήθηκε. Στη μάχη των Στύρων, οι Έλληνες έχασαν. Η σημαντικότερη όμως απώλεια είναι ότι σκοτώθηκε ο Ηλίας Μαυρομιχάλης, γιος του Πετρόμπεη, που είχε έρθει στην Εύβοια για να βοηθήσει τα ελληνικά στρατεύματα. Σε ενέδρα στα Δυο Βουνά σκοτώθηκε και ο Αγγελής Γοβιός, οπότε αρχηγός στην Εύβοια γίνεται ο Ν.Κριεζώτης. η Επανάσταση συνεχίστηκε με αμφίρροπα αποτελέσματα. Μεγάλη δοκιμασία ήταν οι εμφύλιες διαμάχες ανάμεσα στον Κριεζώτη και τον Διαμαντή Νικολάου, οπλαρχηγό του Ολύμπου, για την αρχηγία στο νησί. Μετά από νίκες του εναντίον του Ομέρ Μπέη στο Διακόφτι και στο Βατίσι, ο Κριεζώτης πολιόρκησε την Κάρυστο. Όμως η άφιξη του τουρκικού στόλου διέλυσε το ελληνικό στρατόπεδο με αποτέλεσμα ο άμαχος πληθυσμός να σφαγεί από τους Τούρκους. Ο Κριεζώτης αναγκάστηκε τότε να αποσυρθεί στη Σκόπελο. Στη συνέχεια, ο Οδ.Ανδρούτσος, ως προσωρινός αρχηγός με τη βοήθεια Ψαριανών πλοίων, περιορίζει και πολιορκεί τους Τούρκους στο φρούριο της Χαλκίδας. Την ίδια περίοδο ο Κριεζώτης επιστρέφει στην Εύβοια και πολιορκεί την Κάρυστο. Και οι δυο πολιορκίες διήρκεσαν έξι μήνες και υπήρξαν συστηματικές. Δεν είχαν όμως την απαραίτητη βοήθεια από τις υπόλοιπες ελληνικές δυνάμεις. Όταν λοιπόν ο τουρκικός στόλος αποβίβασε στρατό στο νησί οι πολιορκίες διαλύθηκαν. Τη διάλυση της πολιορκίας ακολούθησαν φοβερές σκηνές, αγριότητες από τα τουρκικά στρατεύματα. Έτσι η Εύβοια, ξαναγύρισε στη σκλαβιά και την πιο στυγνή τυραννία, ενώ η αδράνεια και οι διχόνοιες των ντόπιων οπλαρχηγών έκαναν βαρύτερη την υποδούλωσή της. Το 1826 ο φιλέλληνας στρατηγός Φαβιέρος, δοκίμασε χωρίς επιτυχία να καταλάβει την Κάρυστο. Μάλιστα, μετά την αποτυχία αυτή, ο στρατός του βρέθηκε σε αδιέξοδο στη θέση Λυκόρεμα, από το οποίο τον έβγαλαν τα ελληνικά πλοία, που έσπευσαν να βοηθήσουν, με αρχηγό τον Κριεζώτη. Έτσι η Εύβοια παρέμεινε στα χέρια των Τούρκων ακόμη και μετά την άφιξη του Καποδίστρια και μόνο με φιρμάνι της 13ης Ιουνίου 1830 παραχωρήθηκε στην Ελλάδα.
Το παραπάνω άρθρο, φιλοξενείται στο 2ο τεύχος της εφημερίδας μας.
