ΑΦΙΕΡΩΜΑ στη Καλλιθέα (κάτω
ΜΑΜΟΥΛΑ)
Πασιώτου-Κούκουρα Δήμητρα
Η βλάχα
Φεύγω να πάω στα Γιάννενα στου μπέη τα σαράγια
πάω να γίνω μπέισσα να γίνω μπεγιοπούλα
ώρα καλή σου μπέη μου καλώς τη βλαχοπούλα.
Εγώ είμαι η βλάχα η έμορφη η βλάχα η παινεμένη
που’χω τα χίλια πρόβατα, τα πεντακόσια γίδια
στο ένα βουνό βόσκουν τα πρόβατα στ άλλο βουνό τα γίδια
κι ανάμεσα στα δυο βουνά δώδεκα μύλοι αλέθουν.
Οι έξι αλέθουν με νερό και οι έξι με το γάλα
και στην κορυφή του γάλακτος τρεις λυγερές λευκαίνουν
η μια πλένει τους λεύτερους η άλλη τους παντρεμένους
και η τρίτη η μικρότερη τους αρρεβωνιασμένους
άι στο καλό βλαχούλα μου λέει ο μπέης.
Η μητέρα της θείας Γεωργίας (Γιωργούς) Ελένη είναι στη πιο κάτω φωτογραφία του 1920 με επίσημη απλή παραδοσιακή φορεσιά στα αριστερά του κεντρικού προσώπου και της αδελφής της.

Η Βασιλική ή παπαδιά μέχρι τέλους φορούσε καθημερινά την απλή φορεσιά. Τη λέγαμε παπαδιά γιατί ο εικονιζόμενος Θεμιστοκλής έγινε παπάς το 1928 (Μ) (Η).Η φωτογραφία είναι τραβηγμένη σε φωτογραφείο. Δεξιά από το κεντρικό πρόσωπο οι φωτογράφοι έβαζαν τα πιο αγαπημένα ή σεβαστά τους πρόσωπα. Η Ελένη και η Βασιλική (παπαδιά) ήταν αδελφές της γιαγιάς μου της Σοφίας Πασιώτη και είχαν και 2 αδελφούς τον Αντώνη και το Σπύρο.
Οι αδελφές φορούν φορεσιές τις λεγόμενες κουμιώτικες όπως φορούσαν και άλλες κοπέλες (περίπου το 1905-1920). Η διαφορά της απλής φορεσιάς (3) με την νυφιάτικη είναι στο σχέδιο της μπόλκας. Η νυφιάτικη μπόλκα έχει γιακά μεγάλο που φτάνει λίγο πιο κάτω από το στήθος, στο τελείωμά του έχει δαντέλα, όπως δαντέλα έχει και στο μανίκι. Η απλή μπόλκα επίσημη ή καθημερινή έχει σταύρωμα με κουμπιά, μια σειρά αριστερά και μια σειρά δεξιά και ζώνη στη μέση όπως φαίνεται στην φωτογραφία (Μ). Θέλοντας να εξηγήσουμε την ομοιότητα της φορεσιάς αυτής με την κουμιώτικη βρήκαμε στο βιβλίο του Ευάγγελου Γλυκού ” Η Καρυστία και η Σκύρος μέσα στο χρόνο”, την παρακάτω πληροφορία… σελ 95 ” Αξίζει να δούμε τον τρόπο επικοινωνίας της επαρχίας (καρυστίας) μετά την απελευθέρωση. Ως τα μέσα του 19ου αι. η Κύμη επικοινωνεί με τη Χαλκίδα δια ξηράς (Κύμη Κρεμαστός Τραχήλι-θαρούνια Γυμνού).
Μια γενιά πριν τις εικονιζόμενες, οι ντόπιοι στο χωριού φορούσαν (όπως φορούσε και η μητέρα τους που ήταν ντόπια (4) έως το 1945 που κοιμήθηκε σε ηλικία 70 ετών) οι γυναίκες σεγκούνες και μακρύ πουκάμισο με κέντημα μια πιθαμή και κοσμήματα πολλά, (κρεμούσαν και φλουριά όσες είχαν) επίσης κόσμημα φορούσαν και στο μέτωπο κάτω από τη μπόλια. Οι δε άντρες φορούσαν φουστανέλες ως επίσημα ρούχα (5). Τα καθημερινά ρούχα των γυναικών ήταν σεγκούνες και μακρύ πουκάμισο με κέντημα και των αντρών πουκαμίσα και παντελόνι με σέλα, κατόπιν φόρεσαν μάλλινα παντελόνια φτιαγμένα στον αργαλειό. (Μ) (Α) Το χωριό Καλλιθέα απέχει 5 χιλ βόρεια της Αμαρύνθου και είναι κτισμένο στις όχθες του Ερασινού ποταμού. Ονομάστηκε έτσι από τη καλή θέα που έχει προς τη πεδιάδα της Αμαρύνθου, τον Ευβοικό, την Αττική και τη Βοιωτία. Το προηγούμενο όνομα του χωριού ήταν Κάτω Μάμουλα. Το χωριό με τη περιοχή του ήταν τσιφλίκι του Τούρκου “Μαυμουλά” που αγοράστηκε από το Χαλκιδέο Λουκά Ταμβακά (κατατμίθηκε σε ένα μεγάλο τεμάχιο 240 στρ*και το υπόλοιπο σε μικρά τεμάχια (Α)) και πουλήθηκε στους κατοίκους το 1901. ΄Ετσι οι Έλληνες ξαναπήραν τις περιουσίες τους (6). Λειτούργησε μονοθέσιο Δημοτικό σχολείο από το 1900.
Εκκλησία του χωριού είναι η Αγία Παρασκευή τρίκλητη Βυζαντινού ρυθμού σε περίοπτη θέση. Προυπήρχε στη θέση της μικρό Βυζαντινό κτίσμα. Εξωκκλήσια οι Άγιοι Θεόδωροι, κτίσμα βυζαντινό έφερε αγιογραφίες που καλύφθηκαν με ασβέστες. Στη χάρη τους γίνεται πανηγύρι.
-Προφήτης Ηλίας στο βουνό (Ε)
-Άγιος Αθανάσιος που γιορτάζει 2/5 και γίνεται πανηγύρι.
Στις χαρές και στα πανηγύρια χορεύουν συρτό, μπάλλο, τσάμικο…
Ο Συρτός και ο μπάλλος που χορεύουν δεν είναι ίδιος με άλλες περιοχές (στο 2, στο 8 και στο 12 έχει σκέρτσο (τσάκισμα)).
1.μπόλια κίτρινη με κλάρες (Μ)
2.μπόλκα και ντουλιαστό σε σκούρο μπλε προς τον γραφίτη (Μ)
3.την φορεσιά αυτή την γράφουμε απλή για να την ξεχωρίζουμε από την νυφιάτικη
4.ντόπια ονομαζόμενη Δεσποινού το γένος Μοίρου (Α)
* αυτή η οικογένεια αγόρασε 240 στρ
5.συνυπήρχαν οι κουμιώτικες φορεσιές με τις σεγκούνες
6.Το χωριό είχε μεγάλη έκταση, η περιφέρειά του έφτανε λίγο πιο έξω από την Αμάρυνθο κοντά στην Ερέτρια και στη Γυμνού πιο πάνω από τη θέση πηγαδάκια. Είχε δάση γύρω-γύρω γι’ αυτό ήρθαν Καρβουνιάρηδες από τη Σαλαμίνα Κούλουρη (μια οικογένεια*) που έφτιαχναν κάρβουνο στο βουνό. Ερχόντουσαν με αραμπάδες οι έμποροι και το εμπορεύονταν. Το κάρβουνο είχε αξία εκείνη την εποχή γιατί όλα τα σπίτια είχαν μαγκάλια και φουφούδες για να ζεσταίνονται.
Όπου:
(Μ): πηγή θείοι Μαυραγάνης Κων/νος και Ελένη
(Η): πηγή θείοι Ηλιάκη Ευαγγελία, Μαυραγάνης Τάσος και Μπριγκίτα
(Α): πηγή θεία Αγγελή Γεωργία
(Ε): πηγή Ευβοική Εγκυκλοπαίδεια
Ευχαριστώ πολύ τους θείους μου για τις πληροφορίες.
Το παραπάνω άρθρο, φιλοξενείται στο 3ο τεύχος της εφημερίδας μας.
Alonaki Xalkida
27 Απριλίου 2015 at 12:59
Ευχαριστούμε το μέλος του Συλλόγου μας Δήμητρα Πασιώτου-Κούκουρα για την λαογραφική καταγραφή της που μας εμπιστεύθηκε. Ιστορίες και παραδόσεις από το χωριό Καλλιθέα Ευβοίας (πριν το 1954 το όνομά του ήταν Κάτω Μάμουλα).
Τα Σχόλια είναι απενεργοποιημένα