Αποκριάτικα Έθιμα από την Κλεισούρα
Ρομποτή Φιλιώ
Μία σπουδαία εθιμική περίοδος με πράξεις που έχουν λατρευτικό χαρακτήρα και αποβλέπουν στην εξασφάλιση της υγείας, της ευημερίας αλλά και της καλοτυχίας, είναι η περίοδος των Αποκριών. Στην Κλεισούρα λοιπόν, ανήμερα την Κυριακή της Τυροφάγου, οι κάτοικοι πηγαίνουν το πρωί στην εκκλησία και το βράδυ συγκεντρώνονται σε δύο γειτονιές του χωριού και ανάβουν δύο μεγάλες φωτιές, τις γνωστές «μπουμπούνες», γύρω από τις οποίες θα χορέψουν όλοι με τραγούδια σκωπτικά.
Την περίοδο των Αποκριών συνήθως, γίνονται πειραχτικά έθιμα που έχουν σχέση με βωμολοχίες. Αυτό γίνεται μέχρι και την τελευταία Κυριακή της Αποκριάς, σύμφωνα και με την παράδοση, αφού η επόμενη μέρα είναι η Καθαρά Δευτέρα και θα πρέπει όλοι να είμαστε «καθαροί».
Στην Κλεισούρα λοιπόν, μετά από το έθιμο με τις φωτιές, θα ακολουθήσει ένα οικογενειακό τραπέζι στο οποίο θα βρεθούν όλοι οι συγγενείς. Εκεί θα γίνει και η αμοιβαία συγχώρεση, καθώς πρόκειται να διανύσουν τη Σαρακοστή. Στο φαγοπότι που θα ακολουθήσει, θα υπάρξουν οι χοροί και τα τραγούδια. Ακόμα ένα έθιμο- παιχνίδι με το οποίο έκλεινε το δείπνο των Αποκριών είναι η χάσκα. Ο γεροντότερος της οικογένειας, έδενε σε μια κλωστή ένα βραστό αυγό και το περιέφερε μπροστά σε όλους στο τραπέζι και ο καθένας προσπαθούσε να το πιάσει με το στόμα του. Στη συνέχεια έσπαγε το αυγό και αφού ‘τρώγαν όλοι απ’ αυτό, θα έπιναν μέσα από το τσόφλι, κρασί, για να συγχωρεθούν μεταξύ τους. Δεν είναι τυχαίο ότι το τελευταίο που έτρωγαν ήταν το αυγό. Μ’ αυτό έκλειναν το στόμα τους πριν τη Σαρακοστή και μ’ αυτό το άνοιγαν πάλι την Ανάσταση. Στο τέλος, έκαιγαν την κλωστή της χάσκας, για να προβλέψουν μετρώντας κατά δεκάδες, τα χρόνια που θα ζήσουν κάποια από τα μέλη της οικογένειας. Το νερό στο οποίο είχε βράσει το αυγό το πετούσαν σε ένα σταυροδρόμι κάνοντας μία ευχή «Τι μούλτσ’ ανι σ’ να άφλα Παστίλι σανατόσ’» (=Χρόνια πολλά να μας βρει το Πάσχα υγιές). Το έθιμο αυτό, το συναντάμε με μικρές διαφορές , στους Κουρκουλούς Ευβοίας.
Άλλο ένα γνωστό έθιμο που γίνεται την περίοδο αυτή είναι το «Φεγγάρι του Πάσχα». Το βράδυ λοιπόν, που θα βγει το καινούργιο φεγγάρι πριν το Πάσχα, η μητέρα θα πάρει στα χέρια της ψωμί, πάνω στο οποίο θα τοποθετήσει δύο κανάτες, μία με νερό και μία με κρασί και κουτάλια, όσα είναι και τα μέλη της οικογένειας. Το νερό αυτό λέγεται «άπα μούτα» (=αμίλητο νερό) και όταν το γεμίζει, δεν θα πρέπει να το δει το φεγγάρι. Το ψωμί συμβολίζει την αφθονία και θα πρέπει να υπάρχει σε όλα τα σπίτια. Ακόμα βάζουν χρήματα στις τσέπες τους, για να μην τις βρει άδειες το φεγγάρι. Στη συνέχεια μαζεύονται και τα υπόλοιπα μέλη της οικογενείας και λένε τρεις φορές τα παρακάτω λόγια: «Γκίνι βίνισ’ λούνα αλ Πάστι, ιό κα τίνι σ’ τίνι κα μίνι. Κάτι κέτσρι άρι μπάντι, τούτι πρατζ’ του πούγκα άλι τάτι» (=Καλώς ήρθες φεγγάρι του Πάσχα, εγώ σαν εσένα κι εσύ σαν εμένα, όσες πέτρες έχει κάτω, όλες στο πουγκί του πατέρα). Τέλος, σύμφωνα με την παράδοση, όλοι τρώνε και πίνουν από το ψωμί, το νερό και το κρασί και όποιος φυλάσσει το έθιμο αυτό λέγεται πως έχει καλή τύχη και πως τίποτα δεν θα λείψει από το σπίτι του.
Στην πατρίδα μας συναντάμε πλήθος εθίμων, που αφορούν τις εορταστικές περιόδους, τα οποία μπορεί να διαφοροποιούνται ανά περιοχή στον τρόπο εκτέλεσής τους, αλλά ο βασικός σκοπός τους είναι κοινός. Τις περισσότερες φορές το μήνυμα τους είναι, το ξύπνημα της φύσης, η καρποφορία, η ευημερία, η αφθονία, η καλοτυχία, η αγάπη, η συγχώρεση, ανάλογα με την εποχή και την περίσταση.
Τα έθιμα αυτά σήμερα, μπορεί να μην φαίνονται τόσο λειτουργικά και αναγκαία, υπήρξαν όμως σημαντικότατα στην καθημερινή ζωή των ανθρώπων και είναι άρρηκτα συνδεδεμένα με την ιστορία και την παράδοση του τόπου μας,
Πηγή: Λεύκωμα, Δήμος Κλεισούρας
Το παραπάνω άρθρο, φιλοξενείται στο 30ο τεύχος της εφημερίδας μας.
